Ece Ergün
Deprem riskinin son derece yüksek olduğu ülkemizde depreme dayanıklı olmayan binaların yenilenmesi hususunda Kentsel Dönüşüm Kanunu olarak da bilinen 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (“Kanun”) uygulanmaktadır. Kanun’un yürürlükte olduğu süreçte ortaya çıkan sorunlar, yaşanılan gecikmeler, süreçlerin istenildiği gibi hızlı ilerlememesi ve son olarak 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve on binlerce yurttaşımızın hayatını kaybettiği yıkıcı depremi yaşamamızın akabinde mevcut Kanun’da yapılacak değişiklikler hızlandırılmıştır.
Yapılan çalışmaların nihayetinde 20 Ekim 2023 tarihinde Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı KHK’de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (“Teklif”) meclise sunulmuştur. Teklif kapsamında özellikle kentsel dönüşüm süreçlerinin hızlandırılması amacıyla birçok değişiklik öngörülmektedir. Teklif kapsamındaki önemli değişiklikler şu şekildedir:
Riskli Binaların Re’sen Tespiti
Teklif kapsamında getirilen ilk düzenleme riskli binaların tespitine ilişkindir. Teklif’in kanunlaşması halinde Kentsel Dönüşüm Başkanlığı (“Başkanlık”) veya Belediyeler (büyükşehir veya ilçe) /İl Özel İdareleri (her biri, “İdare”) riskli yapıların tespitini artık re’sen (herhangi bir talep olmadan kendileri) de yapabilecektir. Mevcut Kanun’da riskli yapı tespiti için önce yapı maliklerine süre verilmekte ve Başkanlık veya İdare ancak verilen süre içerisinde işlem yapılmazsa tespit işlemini yapabilmektedir.
Kolluk Kuvveti Desteği
Teklif’te riskli yapı tespitinin engellenmesi, riskli yapı olarak tespit edilen yapıların tahliyesi ve yıkımının engellenmesi veya bu süreçlerde ilgili kişilere ulaşılamaması hallerinde kolluk kuvveti yardımı ile kapalı kapıların veya alanların açılabileceği düzenlenmektedir. Bu düzenleme ile artık tespit yapmak, yıkım için gelen ekiplere kapı açmamak, evden ayrılarak süreci engellemeye çalışmak gibi durumlarda kolluk kuvveti yardımı ile ilgili yere giriş yapılabilecektir.
Salt Çoğunlukla Karar Alınması
Teklif kapsamında getirilmesi planlanan bir diğer önemli değişiklik ise karar alınması için öngörülen çoğunluktur. Bilindiği üzere mevcut Kanun sahip oldukları hisseleri oranında paydaşların en az 2/3 çoğunluğu ile karar alınabileceğini düzenlemektedir. Bu oran Teklif kapsamında salt çoğunluk (%50+1) olarak öngörülmektedir. Böylelikle süreç daha da hızlanarak sürecin aylarca hatta yıllarca durmasının önüne geçilebileceği düşünülmektedir. Yapı maliklerinin aldığı bu karar, karara katılmayan maliklere noter vasıtasıyla veya ilgili muhtarlıkta 15 gün süre ile ilan edilmek suretiyle bildirilecektir.
Yapı Maliklerine Tebligat Sürecinin Hızlandırılması
Getirilen en önemli değişikliklerden bir diğeri de tebligat sürecine ilişkindir. Mevcut Kanun’da yapılması belirtilen tüm tebligatlar yürürlükte olan Tebligat Kanunu hükümleri doğrultusunda gerçekleşmektedir. Bu durum da özellikle adresi bilinmeyen veya yurt dışında yaşayan yapı malikleri söz konusu olduğunda son derece uzun sürmekte ve sürecin ilerleyişini durdurmaktaydı. Teklifle birlikte bildirim için kanunen beklenilmesi gereken bu süreci kısaltabilmek amacıyla süreç kapsamında yapılacak olan bildirimler ilgili binaya asılacak, kişilerin E-Devletleri’nde görüntülenebilecek ve riskli yapının yer aldığı muhtarlıkta 15 gün boyunca ilan edilecektir. Yani Teklif’in kanunlaşması halinde artık her yapı malikine tebligat yapılmayacak ve muhtarlıkta yapılan ilanın süresi dolduğunda her yapı malikine tebligat yapılmış sayılarak sürecin hızlıca ilerletilmesi sağlanabilecektir.
Tebligat sürecinin hızlandırılmasıyla birlikte riskli yapıların yıktırılması için öngörülen en az 60 günlük ilk süre ve en fazla 30 günlük ek süre yerine en az 90 günlük tek bir süre öngörülerek, sürelerin gereksiz şekilde uzamasının da önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
Yapım İçin Mali Yardım İmkânı
Teklif’te olan bir başka değişiklik ise kentsel dönüşüm sürecini hızlandırmak amacıyla kira yardımı, konut veya işyeri tahsisine ek olarak yapım için mali yardım yapılabileceğine ilişkin getirilen düzenlemedir. Yapım için yapılacak yardımın usul ve esasları ise Cumhurbaşkanlığınca belirleneceği düzenlenmiştir. Yani Teklif’in kanunlaşması halinde getirilen bu yeni yardımın nasıl olacağı, ne kadar olacağı belirli süreyle mi yoksa tek seferlik mi olacağına ilişkin hususlar ilerleyen süreçlerde düzenlenecektir.
6 Şubat 2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremden Sonra Afet Bölgesi Olarak Kabul Edilen Yerler Kapsamında Yapılan Değişiklikler
Son olarak, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremden sonra afet bölgesi olarak kabul edilen yerler kapsamında yalnızca depremin etkisi ile oluşan hasarlarla ilgili olmak üzere yapılan idari işlemlere ilişkin açılan iptal davaları açısından önemli değişiklikler meydana gelmiştir. İtiraz süreçlerinin başlatılması, başlatılan süreçler kapsamında dilekçelerin sunulma zamanları genel kurallara istisna getirilerek kısaltılmıştır. Bunun yanı sıra bu bölgelerde başlatılan iptal davalarında talep edilen tedbirler açısından itiraz yolu kapatılmıştır.
Sonuç
Teklif’e genel olarak bakıldığında temel amacın süreçlerin daha hızlı ilerlemesi için uygulamada yaşanan sorunları gidermek odaklı olduğu, yapı maliklerine kentsel dönüşüm sürecinde daha fazla destek olunması için çabalandığı görülmektedir. Özellikle bu yıl yaşanan büyük deprem felaketinden sonra, riskli yapıların hızlıca dönüştürülmesinin önemi daha da artmıştır. Teklif’in kanunlaşması halinde değişikliklerin nasıl uygulanacağı ve uygulamadaki yansımalarının nasıl olacağı ise zaman içerisinde görülecektir.
Comments